|
Wymagania współczesnego transportu i przechowywania żywności zostały obecnie sprecyzowane i znormalizowane w większości krajów Europy. Najbardziej zaawansowane w tym zakresie jest prawodawstwo Wielkiej Brytanii, Niemiec, Holandii i Francji. Niemal wszyscy przewoźnicy w Wielkiej Brytanii i coraz więcej przewoźników w innych krajach europejskich, którzy zajmują się przewozami schłodzonych lub zamrożonych produktów żywnościowych wyposaża swe pojazdy w przyrządy służące do monitorowania i rejestracji temperatury w chłodniach potocznie zwane termografami. Elektroniczne systemy monitorowania i rejestracji temperatury przewożonego ładunku stanowią obecnie wyposażenie standardowe wielu pojazdów przystosowanych do przewozu zamrożonych lub schłodzonych produktów spożywczych, artykułów medycznych w tym szczepionek lub środków chemicznych (np.: farb wodorozcieńczalnych przewożonych w zimie).
Podstawową przyczyną stosowania systemów monitorowania i rejestracji temperatury w transporcie chłodniczym w krajach Unii Europejskiej jest konieczność sprostania wymaganiom legislacyjnym dotyczącym przechowywania i przewozu, w określonych reżimach temperaturowych, artykułów konsumpcyjnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi.
W przypadku wystąpienia uzasadnionych wątpliwości co do jakości przewożonych artykułów żywnościowych często oskarżonym o niedotrzymanie odpowiednich warunków przewozu jest ich przewoźnik. Jedynym jego sprzymierzeńcem w udowodnieniu poprawności warunków przewozu jest urządzenie automatycznie rejestrujące temperaturę w chłodni - termograf.
W krajach Unii Europejskiej obowiązuje przyjęta w prawodawstwie poszczególnych krajów Dyrektywa 92/1/EEC, która wymaga aby podczas transportu, magazynowania i przechowywania zamrożonych produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi odpowiednie urządzenie rejestrujące temperaturę powietrza zostało zainstalowane. Urządzenie to musi rejestrować temperaturę automatycznie w określonych odstępach czasu.
Inna Dyrektywa Unii 93/43/EEC wymaga od wszystkich, którzy zajmują się przetwarzaniem i dystrybucją produktów żywnościowych przeznaczonych dla ludzi aby zapewnili odpowiednio bezpieczne i higieniczne warunki wykonywania poszczególnych czynności. Jedynym sposobem na udowodnienie zachowania odpowiedniej temperatury przechowywania jest posiadanie zapisu temperatury.
W Polsce konieczność użytkowania termografów jest często wymagana od przewoźników przez duże sieci handlowe i niektórych producentów artykułów żywnościowych, którzy przyjęli określone standardy jakościowe w swojej działalności. Również producenci artykułów chemicznych, którzy aby spełnić wymagania ekologiczne muszą przechowywać i przewozić swoje produkty lub komponenty do ich produkcji w warunkach kontrolowanej temperatury. Szczególnie wymownym przykładem jest transport farb i lakierów wodorozcieńczalnych szczególnie w okresie zimowym przy wykorzystaniu agregatu grzewczego w ładowni pojazdu.
Według dostępnych danych warunkiem uzyskania przedłużenia rejestracji chłodni samochodowej według wymogów ATP - FRC jest posiadanie urządzenia rejestrującego temperaturę - termografu.
Kraje Unii Europejskiej mają swoje własne interpretacje prawne Dyrektywy 92/1/EEC i 93/43/EEC, ale wobec braku jednolitej interpretacji dla wszystkich krajów Unii w wielu krajach przyjęto Niemiecką interpretację i honoruje się niemieckie zatwierdzenia typu nadane przez jednostki TUV.
Obecnie zgodnie z wprowadzaną Dyrektywą EN 12830 wszystkie uprawnione organizacje w poszczególnych krajach mogą wykonywać zatwierdzenia typu według zunifikowanej metodyki badań i ich zatwierdzenia będą automatycznie uznawane w poszczególnych krajach Unii.
Ponieważ koszt wykonania odpowiednich badań jest stosunkowo wysoki niektórzy producenci urządzeń unikają długotrwałej procedury i oferują tańsze systemy, których wykorzystywanie nie będzie zapewniało zgodności z wymogami Dyrektywy EEC. Dyrektywa ta wymaga również aby termograf był osobnym instrumentem pomiarowym a nie integralnym elementem agregatu chłodniczego. Termograf jest tak skonstruowany aby monitorować temperaturę powietrza wewnątrz chłodni i jest często postrzegany jako rozbudowa agregatu. Termograf może odbierać i rejestrować sygnały pochodzące od agregatu (włączenie/ wyłączenie agregatu, odszranianie) jednak sprawą zasadniczej wagi jest aby termograf był osobnym urządzeniem, które może pracować niezależnie od agregatu.
Większość nowoczesnych agregatów posiada systemy mikroprocesorowego sterowania, które umożliwiają przekazanie sygnałów do urządzeń rejestrujących ale koncepcja ta jest rzadko spotykana i nie zalecana.
Termograf kontroluje pracę agregatu i w przypadku jego awarii lub uszkodzenia jego systemu sterowania zintegrowany termograf mógłby pracować nieprawidłowo lub wcale nie pracować, właśnie wtedy gdy jest najbardziej potrzebny. Ten fakt został uwzględniony w nowej Dyrektywie 12830, która wymaga niezależności systemu rejestrującego temperaturę od przyrządów agregatu chłodniczego. Niezależność na stałe zabudowanego w pojeżdzie termografu od agregatu chłodniczego, posiadanie możliwości wydruku danych oraz zatwierdzony system termografu jest wobec tego jedynym sposobem na spełnienie wymagań Dyrektywy EEC.
Zatwierdzony termograf przechodzi badania których celem jest potwierdzenia akceptowalnej dokładności w zakresie pomiarowym oraz stwierdzenie braku podatności wyników pomiarów od czynników zewnętrznych. Cześć tych procedur zatwierdzenia typu zakłada konieczność sprawdzenia warunków produkcyjnych zapewniających powtarzalność wskazań poszczególnych termografów przed ich dostarczeniem do odbiorcy.
Ponadto istnieje potwierdzone przez CEN 141012 konieczność wykonywania okresowej weryfikacji wskazań systemu termografu (rejestrator + czujnik) i sprawdzenia czy wyniki pomiarów mieszczą się w granicach +/- 1 C lub +/- 0.5 C. Test ten zakłada sprawdzenie systemu w granicach +/- 5 C od normalnej temperatury pracy chłodni. Weryfikacji takiej należy dokonywać co najmniej co każde 12 miesięcy.
Spośród dostępnych na rynku termografów wiele urządzeń to przyrządy starszej generacji tworzące wykres temperatury na woskowanej tarczy podobnej do tarczy tachografu. Taki termograf o ile jest sprawny może przekazywać jedynie informację dotyczącą temperatury i to często tylko z jednego czujnika. Taki wykres jest trudny do analizy przy wykorzystani systemów komputerowych i stosunkowo trudny do przechowywania i powielania. Należy również pamiętać o konieczności wymiany tarczy.
Nowsze generacje termografów zostały wyposażone w drukarkę i automatyczny system rejestracji danych oraz możliwość przeniesienia danych i ich opracowywania przy użyciu specjalistycznych programów. Są już stosowane urządzenia, które wraz z przyjazdem pojazdu do bazy zdalnie przesyłają dane do komputera znajdującego się w bazie dla odpowiedniej analizy wyników jak również stosuje się układy zdalnego przesyłu danych przy wykorzystaniu systemu zdalnego pozycjonowania pojazdu.
Termografy marki TranScan produkowane przez brytyjska firmę Cold Chain Instruments są standardowo wyposażone w zabudowaną w urządzeniu drukarkę igłową umożliwiającą graficzną jak i cyfrową interpretacje wyników pozwalając na wykonywanie wydruków w takiej liczbie i z taką częstotliwością jaka jest niezbędna. W przypadku drukarki na stałe zabudowanej, a taka występuje w termografach CCI, nie ma konieczności każdorazowego, często uciążliwego, podłączania oddzielnej drukarki do termografu dla wykonania wydruku.
Drukarka pozwala na wykonanie wielu wydruków np. przy dostawie towarów do magazynu można wykonać dwa wydruki trasy przejazdu, jeden stanowi potwierdzenie odpowiednio wykonanej usługi transportowej przekazywane na rzecz odbiorcy, drugi identyczny wydruk może zostać opatrzony podpisem i pieczęcią odbiorcy i dla przewoźnika stanowić będzie dowód dostarczenia towarów w odpowiednich warunkach do odbiorcy co praktykuje wielu przewoźników w Polsce.
Na wydrukach zawsze znajdują się informacje dotyczące temperatury oraz czasu, w zależności od specyfikacji również można rejestrować fakt rozmrożenia, otwarcia drzwi, pracy agregatu chłodniczego, a na każdym wydruku znajduje się nazwa firmy przewozowej i numer rejestracyjny pojazdu.
Termografy TranScan zachowują w pamięci odczyty temperatury z ostanego okresu czasu (około 1 roku lub więcej zależnie od wersji i sposobu zaprogramowania), które mogą zostać przeniesione do komputera klasy PC i dalej przetwarzane w ramach potrzeb przy użyciu dostępnego oprogramowania.
Według dostępnych danych z rynku brytyjskiego jednym z istotnych atutów termografów TranScan jest łatwość ich obsługi przez kierowców (sprowadzona np. do obsługi 2 lub 3 kolorowych klawiszy), którzy nie zawsze muszą dysponować kompleksową wiedzą na temat obsługi termografu.
Innym atutem przyrządów jest automatyczny system rejestracji eliminujący błąd ze strony operatora polegający na niewłączeniu lub niewyłączeniu urządzenia oraz igłowa wbudowana drukarka zapewniająca trwałe odporne na warunki otoczenia wydruki danych.
Termografy CCI występują w dwóch podstawowych wersjach; o wymiarach radia samochodowego montowane w kabinie mające zastosowanie w pojazdach z zabudowaną chłodnią lub termografy zabudowane na przedniej ścianie przyczepy / naczepy umieszczone w hermetycznej obudowie. Termografy o wymiarach radia doskonale sprawdzają się również w niedużych pojazdach dostawczych, gdzie znajdują się w kabinie w zasięgu wzroku kierowcy.
Umieszczenie conajmniej dwóch czujników temperatury i odpowiednia kontrola temperatury pozwala również na wykrycie czy załadowany towar był przechowywany wcześniej w odpowiedniej temperaturze (czy nie został załadowany o temperaturze wyższej niz. temperatura przechowywania co niestety często ma miejsce) oraz czy towary w chłodni są tak rozmieszczone aby zachowana została prawidłowa cyrkulacja powietrza w chłodni.
Należy spodziewać się upowszechnienia się systemów rejestracji temperatury w transporcie i dostawach towarów spożywczych również w Polsce nie tylko w grupie pojazdów przewożących zamrożone towary, ale również w transporcie schłodzonych produktów żywnościowych. Wpływ na to będą miały firmy ubezpieczeniowe żądające wyposażenia chłodni przewożących ubezpieczoną żywność lub artykuły chemiczne w termografy oraz sukcesywne przyjmowanie rozwiązań prawnych stosowanych w Unii Europejskiej w Polskim prawodawstwie.
|
